10- تبیین فرایندهای مدیریت اراضی رها شده جهت دستیابی به پایداری شهری نمونه موردی؛ شهر ایلام

از زمین و توسعه‌ی آن، شکل می‌گیرد ؛ . این موضوع ضرورت استفاده هدفمند و کنترل‌شده از زمین و مدیریت صحیح آن را روشن‌تر می‌کند. برخی اندیشمندان معتقدند که مدیریت زمین، مؤثرترین ابزار مدیریت شهری است و دسترسی عادلانه به زمین و استفاده‌ی بهینه از آن یکی از مؤلفه‌های اساسی توسعه پایدار شهری محسوب می‌شود. طي چند دهه‌ي اخير، شهرنشيني و شکل‌گيري فضاهاي شهري، روند شتاباني به خود گرفته است؛ به طوري که بخش وسيعي از عرصه‌هاي پيراموني شهرها تخريب شده و به دنبال اين گسترش توسعه‌ي بي‌برنامه، بسياري از اراضي و بافت‌هاي درون شهري از جريان توسعه و عمران باز مانده و به صورت رها شده، باقي مانده‌اند. از این رو با توجه به اهميت و نقش حساس زمين در توسعه شهري، مديريت اراضي رها شده ضرورت می یابد دارد. هدف اصلی این پژوهش بررسی و تبیین فرآیندهای مدیریت اراضی رهاشده در شهر ایلام در جهت دستیابی به پایداری می باشد. لذا بمنظور تحقق این مهم مطالعه و بررسی فرآیندهای مدیریت اراضی رها شده در سه حوزهی جداگانه انجام شده است: 1. شناسايي و سنجش عوامل و نيروهاي مؤثر در پيدايش اراضي رهاشده و بلا‌استفاده 2. بررسي نقش اراضي رهاشده در ناپايداري شهري در ابعاد سه‌گانه‌ي اجتماعي، اقتصادي و زيست‌محيطي 3. بررسي راهکارها و سياست‌هاي مؤثر در مديريت اراضي رها شده‌ي شهري. روش اصلی پژوهش، به‌صورت توصيفي- تحليلي بوده و براي جمع‌آوري داده‌ها از روش پيمايشي(مبتنی بر پرسشنامه) و کتابخانه¬اي استفاده‌شده است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS و بهره‌گيري از آزمون‌هايي؛ همچون ضريب همبستگي پيرسون، آزمون T تک نمونه‌ای و نيز رگرسيون چند‌گانه صورت گرفته است. یافته‌های حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که رابطه‌ي معناداري بين تمامي شاخص‌هاي مورد بررسی و شدت رهاشدگی اراضي درون‌شهری وجود دارد و از بين اين شاخص‌ها، نيروها و عوامل اقتصادي بيشترين نقش را در رهاشدگی اراضي درون‌شهری محدوده‌ي موردمطالعه داشته است. درعین حال همچنین نتایج این مطالعه نشان داد که رهاشدگي اراضي در ناپايداري شهري در ابعاد سه‌گانه‌ی زيست‌محيطي، اقتصادي و اجتماعي نقش دارد. در اين ميان، با توجه به ضرايب به‌دست‌آمده، نقش رهاشدگي اراضي در ناپايداري زيست‌محيطي به‌مراتب بيشتر از دو بعد ديگر بوده است. نهایتاً و در آخر مشخص شد که رابطه‌ی معناداري بين شاخص‌هاي مدیریتی مورد بررسي(دخالت مستقيم دولت، ابزارهاي مالي، ابزارهاي برنامه‌ريزي شهري) و کنترل شدت رها شدگي اراضي وجود دارد و از بين اين شاخص‌ها، سياست دخالت مستقيم دولت، بيشترين نقش را در راستاي مديريت اراضي رها شده و جلوگيري از تشديد رها شدگي اراضي در محدوده‌ي مورد مطالعه ايفا کرده است. کلید واژه: مدیریت زمين شهري، اراضي رها‌شده، پايداري شهري، شهر ايلام.